གླེང་བརྗོད།

Introduction

For more than 30 years, scientists and Tibetan Buddhist scholar practitioners have been involved in deep and sustained conversations. The encounters have created new interdisciplinary fields of academic inquiry, such as Contemplative Studies and Contemplative Science, domains that now have dedicated peer-reviewed journals and scholarly conferences. At the same time, Tibetan monastics are from a young age becoming exposed to scientific thought through the integration of science curriculum into monastic education. These reciprocal influences are changing some of the ways that scholars think of and practice science, and some Tibetan contemplatives have become actively involved in scientific projects. In the currents of globalization, propelled by technologies such as Artificial Intelligence, such processes of mutual influence and integration are bound to intensify. As traditional demarcations and barriers rapidly melt away, it is imperative that we learn from each other—and learn well.

Founded in 2019, the Center for Study of Apparent Selves (CSAS) began as an interdisciplinary translation effort, focusing on the development of interfaces between Buddhism and Artificial Intelligence (AI). As a global initiative based in Kathmandu, Nepal, CSAS has since then grown to encompass fields such as AI, Biology, Cognitive Science, Computer Science, Philosophy, and Religion. In this way, CSAS aims to be a hub of research and dialogue, bringing great wisdom traditions and modern science into meaningful and productive interaction.

This collection of short essays was initiated at a meeting between CSAS scholars and the Tibetan Buddhist master, Chökyi Nyima Rinpoche, at a workshop in Nepal in 2022. The workshop aimed at exploring the potential for thinking together with Tibetan religious leaders and for integrating Buddhist insights about the nature of the mind, agency, selfhood, and collective well-being into the rapidly developing field of AI. During this meeting, Rinpoche graciously offered traditional teaching and instruction to the scientists, and at the end of their time together he gave them the text that is included as the first chapter here.

Chökyi Nyima Rinpoche with members of the CSAS research team

Responding to Rinpoche’s gift, Dr. Michael Levin suggested that the participating scientists individually formulate, as concisely and accessibly as possible, those scientific insights and discoveries that they have each found to be the most incisive and potentially world transforming—insights that they would wish religious leaders, such as Chökyi Nyima Rinpoche, to be able to take into account as they offer guidance to their communities. At two subsequent CSAS workshops (one at Tufts University in the USA and the other at home in Kathmandu), the participating scientists received the same invitation to share what they consider the most important insights from their respective domains. This compendium contains their generous and pithy responses.

The essays featured here should be considered an invitation, with hopes of provoking a reflexive and reciprocal dialogue between scholars of AI, Biology, Cognitive Science, Psychology, Philosophy, Religion, and other domains. At present, the chapters can be read in English and Tibetan, but we hope to soon make them available in other languages too.

In our increasingly connected world, marked by quickly and dramatically changing technological practices and by large amounts of scholarly output, we aim at creating a space for conversation on some of the most cutting-edge issues, pressing topics, and unsolved mysteries—such as the qualities of natural and artificial minds, selfhood and agency, the origins and evolution of diverse intelligences, integration of technology into biological processes, and ultimately, the possibility of meaningful and sustainable flourishing of all forms of life. This collection is not meant to be an exhaustive representation of latest scientific insights. Rather, we are hoping for this to become a living, growing and developing set of ideas and discoveries: An emerging and adaptive compendium that may help provoke, inform, challenge, and inspire.

ལོ་སུམ་ཅུ་ལྷག་གི་རིང་ཚན་རིག་པ་དང་བོད་ཀྱི་ནང་པའི་མཁས་པ་དང་ཉམས་ལེན་པ་རྣམས་གཏིང་ཟབ་དང་རྒྱུན་རིང་བགྲོ་གླེང་ནང་ཞུགས་ཡོད། ཐུག་འཕྲད་དེ་དག་གིས་སྒོམ་སྒྲུབ་སློབ་སྦྱོང་དང་སྒོམ་སྒྲུབ་ཚན་རིག་ལྟ་བུའི་རིག་པའི་གཞུང་ལུགས་སྣ་འཛོམས་ཀྱི་དཔྱད་ཞིབ་ཀྱི་ཁྱབ་ཁོངས་གསར་པ་བསྐྲུན་ཡོད། ཁྱབ་ཁོངས་དེ་དག་ལ་ད་ལྟ་ཆེད་དུ་ཆེད་རྩོམ་དང་མཁས་པའི་ཚོགས་འདུ་འཚོགས་བཞིན་ཡོད། དེ་དང་དུས་མཚུངས་སུ་བོད་ཀྱི་དགོན་སྡེ་ཁག་གི་སློབ་སྦྱོང་ནང་ཚན་རིག་གི་སློབ་ཚན་རྣམས་ཚུད་པར་བརྟེན་ནས་བོད་ཀྱི་དགོན་སྡེ་ཁག་གི་གྲྭ་པ་རྣམས་ཆུང་དུས་ནས་ཚན་རིག་གི་བསམ་བློ་ལ་འཕྲད་བཞིན་ཡོད། ཕན་ཚུན་གཉིས་ཕན་གྱི་ཤུགས་རྐྱེན་འདི་དག་གིས་མཁས་པ་ཚོས་ཚན་རིག་གི་སྐོར་ལ་བསམ་བློ་གཏོང་སྟངས་དང་ཚན་རིག་ཉམས་ལེན་བྱེད་ཕྱོགས་ལ་འགྱུར་བ་གཏོང་བཞིན་ཡོད་ལ། བོད་ཀྱི་སྒོམ་ཆེན་པ་འགའ་ཤས་ཚན་རིག་གི་ལས་འཆར་ནང་དངོས་སུ་ཞུགས་ཡོད་ལ། མིས་བཟོས་རིག་ནུས་ལྟ་བུའི་ཚན་རྩལ་གྱིས་སྐུལ་སློང་བྱས་པའི་གོ་ལ་གཅིག་གྱུར་གྱི་འཕེལ་ཕྱོགས་ཁྲོད་ཕན་ཚུན་གཉིས་ཕན་གྱི་ཤུགས་རྐྱེན་དང་གཅིག་སྒྲིལ་གྱི་བརྒྱུད་རིམ་འདི་དག་ནི་སྔར་ལས་ཤུགས་ཆེ་རུ་འགྲོ་རྒྱུ་ཡིན་པ་ངེས་གཏན་ཡིན། སྲོལ་རྒྱུན་གྱི་ས་མཚམས་དང་བཀག་རྒྱ་མགྱོགས་པོར་ཡལ་བཞིན་ཡོད་སྟབས། ང་ཚོས་ཕན་ཚུན་ལ་སློབ་སྦྱོང་བྱ་རྒྱུ་ནི་མེད་དུ་མི་རུང་བ་ཞིག་ཡིན་ལ། སློབ་སྦྱོང་ཡག་པོ་བྱེད་དགོས།

༢༠༡༩ ལོར་གསར་འཛུགས་བྱས་པའི་སྣང་ཚུལ་བདག་གི་ཞིབ་འཇུག་ལྟེ་གནས་འདིས་ནང་ཆོས་དང་མིས་བཟོས་རིག་ནུས་གཉིས་ཀྱི་འབྲེལ་ལམ་ཡར་རྒྱས་གཏོང་བའི་ཐོག་ལ་དམིགས་ཏེ་རིག་གནས་སྣ་མང་གི་སྐད་སྒྱུར་གྱི་འབད་བརྩོན་འགོ་བཙུགས་ཡོད། སྐྱེ་དངོས་རིག་པ། བློའི་འཛིན་པའི་ཚན་རིགགློག་ཀླད་ཚན་རིགལྟ་གྲུབ་རིག་པ། ཆོས་ལུགས་རིག་པ་བཅས་ཀྱི་ཁྱབ་ཁོངས་སུ་འཕེལ་རྒྱས་སོང་ཡོད། དེ་ལྟར་བྱས་ན་ཚན་རིག་གི་སློབ་གཉེར་ཁང་འདིས་རླབས་ཆེན་གྱི་ཤེས་རབ་ཀྱི་སྲོལ་རྒྱུན་ཁག་དང་དེང་རབས་ཀྱི་ཚན་རིག་གཉིས་ཕན་ཚུན་ལ་དོན་སྙིང་ལྡན་པའི་སྒོ་ནས་འབྲེལ་ལམ་འཛུགས་པའི་བགྲོ་གླེང་དང་ཞིབ་འཇུག་གི་ལྟེ་གནས་ཤིག་ཏུ་འགྱུར་བའི་དམིགས་ཡུལ་བཟུང་ཡོད།

རྩོམ་ཐུང་ཕྱོགས་བསྒྲིགས་འདི་ཕྱི་ལོ ༢༠༢༢ ལོར་བལ་ཡུལ་དུ་ཚོགས་པའི་བགྲོ་གླེང་ཚོགས་འདུ་ཞིག་གི་སྟེང་དུ་བོད་བརྒྱུད་ནང་བསྟན་གྱི་སློབ་དཔོན་སྐྱབས་རྗེ་ཆོས་ཀྱི་ཉི་མ་རིན་པོ་ཆེ་དང་བོད་ལྗོངས་ཀྱི་ཤེས་ཡོན་སློབ་གཉེར་ཁང་གི་མཁས་པ་རྣམས་ལྷན་དུ་འཛོམས་པའི་སྐབས་ཤིག་ལ་འགོ་བཙུགས། ཚོགས་འདུ་འདིའི་དམིགས་ཡུལ་ནི་བོད་ཀྱི་ཆོས་ལུགས་ཀྱི་དབུ་ཁྲིད་རྣམས་དང་ལྷན་དུ་བསམ་བློ་གཏོང་རྒྱུ་དང་། སེམས་ཀྱི་རང་བཞིན་དང་། བྱེད་པོ། བདག་གམ། ཐུན་མོང་གི་བདེ་སྡུག་བཅས་ཀྱི་སྐོར་ལ་ནང་པའི་གོ་རྟོགས་རྣམས་མྱུར་དུ་འཕེལ་རྒྱས་འགྲོ་བཞིན་པའི་མིས་བཟོས་རིག་ནུས་ཀྱི་ཁྱབ་ཁོངས་སུ་འཇུག་པའི་ནུས་པ་ལ་དཔྱད་ཞིབ་བྱ་རྒྱུ་དེ་རེད། ཚོགས་འདུ་འདིའི་སྐབས་སུ་རྗེ་འདིས་སྲོལ་རྒྱུན་གྱི་ཆོས་དང་ལམ་སྟོན་རྣམས་ཚན་རིག་པ་ཚོར་ཐུགས་བརྩེ་བ་ཆེན་པོས་གསུངས། ཁོང་ཚོ་མཉམ་དུ་བཞུགས་པའི་དུས་ཚོད་ཀྱི་མཇུག་ཏུ་ཁོང་གིས་འདིར་ལེའུ་དང་པོར་བཀོད་པའི་གཞུང་འདི་ཁོང་ཚོར་གསུངས།

རྗེ་འདིས་ལེགས་སྐྱེས་གཉིས་པ་དེ་ཕུལ་བའི་ལན་དུ། མཁས་དབང་ལེའུ་ཝིན་གྱིས་ཚོགས་ཞུགས་ཚན་རིག་པ་ཚོར་སོ་སོས་གང་ཞིག་རྟོགས་པའི་ཚན་རིག་གི་གོ་རྟོགས་དང་གསར་རྙེད་རྣམས་གང་ཐུབ་ཅི་ཐུབ་ཀྱིས་གོ་བདེ་ཞིང་ཉུང་ངུར་བཀོད་ནས་འཛམ་གླིང་ལ་འགྱུར་བ་གཏོང་ཐུབ་པའི་ནུས་པ་ཆེ་ཤོས་སུ་མཐོང་བ་རྣམས་དང་། སྐྱབས་རྗེ་ཆོས་ཀྱི་ཉི་མ་རིན་པོ་ཆེ་ལྟ་བུའི་ཆོས་ལུགས་ཀྱི་དབུ་ཁྲིད་ཚོས་སོ་སོའི་སྤྱི་ཚོགས་ལ་ལམ་སྟོན་བྱེད་སྐབས་བསམ་གཞིག་བྱེད་ཐུབ་ན་བསམ་པའི་གོ་རྟོགས་རྣམས་གང་ཐུབ་ཅི་ཐུབ་ཀྱིས་བཀོད་དགོས་པའི་བསམ་ཚུལ་བཏོན་ཡོད། རྗེས་སུ་ཨ་རིའི་ཊུབ་ཊེ་སི་མཐོ་སློབ་དང་ཀ་ཐ་མན་ཌུ་རང་ཁྱིམ་དུ་ཚོགས་པའི་ཚོགས་འདུ་གཉིས་སུ་མཉམ་ཞུགས་ཚན་རིག་པ་ཚོར་རང་རང་གི་ཁྱབ་ཁོངས་ནང་གི་ཤེས་རྟོགས་གལ་ཆེ་ཤོས་གང་ཡིན་རྣམས་བརྗེ་རེས་བྱེད་དགོས་པའི་མགྲོན་བརྡ་གཅིག་མཚུངས་སུ་འབྱོར་བ་རེད། ཁོང་ཚོའི་གཏོང་ཕོད་ཆེ་ཞིང་དོན་སྙིང་ལྡན་པའི་ལན་འདེབས་རྣམས་ཕྱོགས་བསྡོམས་འདིའི་ནང་འཁོད་ཡོད། ཊེམ་པལ་ཊོན་འཛམ་གླིང་དགེ་རྩ་ཚོགས་པའི་གཏོང་ཕོད་ཅན་གྱི་རོགས་རམ་ལ་བརྟེན་ནས་ཚོགས་འདུ་འདི་དང་དེབ་འདི་གྲུབ་པ་རེད། 

འདིར་བཀོད་པའི་རྩོམ་ཡིག་རྣམས་ནི་གདན་ཞུའི་རྩོམ་ཡིག་ཅིག་ལ་ངོས་འཛིན་བྱེད་འོས། དེ་ནི་མིས་བཟོས་རིག་ནུས་དང་། སྐྱེ་དངོས་རིག་པ། བློའི་འཛིན་པའི་ཚན་རིགསེམས་ཁམས་རིག་པ། ལྟ་གྲུབ་རིག་པ། ཆོས་ལུགས་རིག་པ། དེ་བཞིན་རིག་ཚན་གཞན་གྱི་མཁས་པ་ཚོའི་དབར་ལ་ཕན་ཚུན་བསམ་གཞིག་དང་བགྲོ་གླེང་སློང་བའི་རེ་བའི་ཁྲོད་དུ་གནས་ཡོད། ད་ལྟའི་ཆར་ལེ་ཚན་འདི་དག་དབྱིན་ཡིག་དང་བོད་ཡིག་གཉིས་ཀའི་ཐོག་ནས་བཀླག་ཆོག། འོན་ཀྱང་ང་ཚོས་མི་འགྱངས་པར་སྐད་ཡིག་གཞན་གྱི་ཐོག་ནས་ཀྱང་བཀླག་ཐུབ་པའི་རེ་བ་བྱེད་ཀྱི་ཡོད།

ང་ཚོའི་འཛམ་གླིང་འདི་གཅིག་ལ་གཅིག་བརྟེན་གྱི་འབྲེལ་བ་ཇེ་ཆེ་ནས་ཇེ་ཆེར་འགྲོ་བཞིན་ཡོད་པ་དང་། འཕྲུལ་ལས་ལག་བསྟར་ལ་འགྱུར་བ་མྱུར་ཞིང་མངོན་གསལ་དོད་པོས་འགྲོ་བཞིན་ཡོད་པར་མ་ཟད། མཁས་པའི་བརྩམས་ཆོས་ཀྱང་འབོར་ཆེན་ཐོན་བཞིན་ཡོད། དེར་བརྟེན་ང་ཚོས་རང་བྱུང་དང་བཅོས་མའི་སེམས་ཀྱི་ཁྱད་ཆོས། བདག་དང་བྱེད་པོ། རྣམ་དཔྱོད་སྣ་ཚོགས་ཀྱི་འབྱུང་ཁུངས་དང་འཕེལ་འགྱུར། སྐྱེ་དངོས་ཀྱི་རྒྱུད་རིམ་ནང་འཕྲུལ་ལས་མཉམ་བསྲེས་བྱེད་ཚུལ། མཐར་གཏུགས་ན་ཚེ་སྲོག་གི་རྣམ་པ་ཐམས་ཅད་དོན་སྙིང་ལྡན་པ་དང་ཕུགས་བརྟན་ལྡན་པའི་སྒོ་ནས་དར་རྒྱས་སུ་འགྲོ་སྲིད་པ་སོགས་ཀྱི་གནད་དོན་དང་། ཛ་དྲག་གི་བརྗོད་གཞི། ད་དུང་ཐག་གཅོད་མ་བྱས་པའི་ལྐོག་གྱུར་གྱི་གནད་དོན་བཅས་ཀྱི་སྐོར་ལ་གླེང་མོལ་བྱེད་པའི་གོ་ས་སྐྲུན་རྒྱུའི་དམིགས་ཡུལ་བཟུང་ཡོད།

དཔེ་ཚོགས་འདི་ནི་ཚན་རིག་གི་ཤེས་བྱ་གསར་པ་མཐའ་དག་མཚོན་པའི་དཔེ་ཚོགས་ཤིག་མིན་པར་ང་ཚོས་འདི་ལ་བསམ་བློ་དང་གསར་རྙེད་ཀྱི་ཚོགས་གསོན་པོ་ཞིག་དང་། འཕེལ་རྒྱས་དང་ཡར་རྒྱས་འགྲོ་བཞིན་པའི་དཔེ་ཚོགས་ཞིག་འབྱུང་བའི་རེ་བ་བྱེད་ཀྱི་ཡོད།ང་ཚོས་འདི་ལ་བརྟེན་ནས་དཀའ་རྙོག་སློང་བ་དང་། གནས་ཚུལ་མཁོ་སྤྲོད་བྱེད་པ། དཀའ་ངལ་ལ་གདོང་ལེན་བྱེད་པ། སེམས་ཤུགས་སྤེལ་བ་བཅས་བྱེད་ཐུབ་པའི་རེ་བ་བྱེད་ཀྱི་ཡོད།